ارث در جنین اهدایی و اسپرم اهدایی

با توجه به پیشرفتهای پزشکی در خصوص درمان نازائی در اکثر کشورهای پیشرفته ، موضوع ناباروری زنانی که غیر قابل درمان تشخیص داده می شد با اسپرم اهدائی وتخمک اهدائی و جنین اهدائی تا حد زیادی حل شده است.

خوشبختانه درقانون مصّوب مجلس شورای اسلامی که در سال 1382 تصویب شد ودر سال 1383 در دولت آقای خاتمی آئین نامه اجرائی آن ابلاغ گردید ( دریافت اسپرم و تخمک از زن و شوهرغریبه و تبدیل آن به جنین در آزمایشگاه ، و انتقال آن به رحم زن ناباروری که متقاضی دریافت جنین اهدایی هستند ، منع شرعی وقانونی ندارد )

در ماده 6 این قانون آمده است که دریافت، نگهداری و انتقال جنین اهدائی در شرایط کاملا محرمانه باید انجام شود ومراکز ناباروری مسئول محرمانه بودن هستند . ارائه مدارک مربوط به اهدا کنندگان و دریافت کنندگان جنین اهدائی تنها با رعایت قانون مربوط به حفظ و نگهداری اسرار دولتی به مراجع قضایی صلاحیت‌دار مجاز می‌باشد (ماده 10).
البته با توجه به اینکه از زمان ابلاغ این قانون ( 1383 ) فقط 18 سال میگذرد بعید است فرزندان متولد شده از این روش به مرحله ارث رسیده باشند وفعلا از نظر حقوقی برای زوجین مسائلی مانند حضانت و نگهداری و تربیت و تامین هزینه وامرارمعاش یا نفقه کودک مطرح است ، که همۀ اینها طبق مقررات بر عهدۀ زوج دریافت کننده است و چنانچه گیرندگان جنین فوت کنند نگهداری و حضانت این بچه ها بعهدۀ سایر اقارب نَسَبی گیرندگان جنین میباشد.
ولی با عنایت به اینکه کلیه قوانین در ایران از دین مبین اسلام نشئت می گیرد و با توجه به اینکه قانون در خصوص حق ارث این کودکان سکوت کرده است ، ظاهرا تعداد زیادی از آنها در آینده با مشکل مواجه میشوند .

ابهام این قانون این است که مطابق با شرع اسلام ، فرزندان فقط از کسانی ارث میبرند که نَسَب خونی دارند، بنابراین فرزندی که با روش جنین اهدائی متولد میشود از زوج دریافت کننده ( والدین ثانویه) ارث نخواهند برد .
یکی از اهدا کنندگان از دفترحضرت آیت الله خامنه ای استفتا کرده بود که آیا به فرزند حاصل از اسپرم، تخمک یا جنین اهدائی ارث تعلق میگیرد ؟ دفتر ایشان به این شکل پاسخ داده اند: ... فرزند متولد شده متعلق به صاحب نطفه است و از آن ها ( گیرندگان اسپرم یا جنین اهدایی ) ارث نمی برد، هر چند که بر مادر جانشین و شوهرش نیز محرم می باشد .

همانطورکه دیده شد طبق قوانین شرع و براساس نظر دفتر حضرت آیت‌الله خامنه ای، فرزند متولد شده با جنین اهدایی از پدر و مادر جانشین ارث نمی‌برد. ولی با ید هویت اشخاص اهدا کننده اسپرم یا جنین که با فرزند متولد شده نسبت خونی دارند پنهان شود و فرزند متولد شده بدلیل پنهان ماندن اهدا کنندگان ، از والدین اولیه ( یا اهدا کننده اسپرم ) نیز ارث نمیبرد.

ضمن اینکه پنهان نگه داشتن هویت والدین اولیه برای این است که فرزند ازچگونگی نَسَب و تولد خود مطلّع نشود که از لحاظ روحی دچار شرایط ناگوار نشود ودلیل دیگر پنهان ماندن این است که چنانچه اهداکنندگان هوس کردند بچۀ خود را بگیرند ، نتوانند اینکار را بکنند . علیهذا قانون در مورد ارث بردن چنین بچه هایی سکوت کرده و بنابرین از هیچکس ارث نمی برند و راه حلی هم پیشنهاد ننموده است .

همچنین با توجه به نظر حقوقدانان که اعلام میدارند قانون گذار در خصوص قواعد مربوط به نَسب و قوانین ارثِ جنین اهدائی سکوت کرده و فقها تفاسیر و نظرات متفاوتی در این خصوص دارند و درقوانین مدنی جمهوری اسلامی، نَسَب عامل اصلی ارث است، بنابراین بر حسب اینکه اسپرم یا تخمک اهدائی هست یا نه ، باید بررسی کرد که نسب جنین قابل انتساب به چه شخصی است و قاعدتا در خصوص اسپرم اهدائی با توجه به اینکه از تخمک خود زن استفاده میشود ، پس از مادر ارث میبرد .

بنابراین مسئله اصلی درارث بردن ، به اثبات رسیدن نسب است و در هر مورد که رابطه نَسَبی ثابت شود، حّق ارث نیز ثابت خواهد شد . در خصوص جنین اهدائی که اسپرم وتخمک متعلق به اشخاص دیگر است،اگر چه جنین در رحم شخص دیگری تکامل میابد ، ولی رابطه نسبی بین صاحب رحم و کودک متولد شده برقرار نمی شود .

به هر حال چون حقوق ارثی کودک در چنین شرایطی تضییع شده ، با رعایتِ عدالت و انصاف باید به این کودک مالی برسد . در ضمن صلاح است که متوجه نشود چرا از پدر خود ارث نمی برد ، لذا بهترین کار این است که والدین جدید کودک در زمان حیات خود مقداری از اموال واملاک خود را به این فرزند انتقال دهند . برای اینکه نگرانی از آینده و پیری خود هم نداشته باشند ، میتوان در سند انتقال رسمی یا صلح نامه شرط بگذارند که تا زمانی که زنده هستند ، حق استفاده از ملک با والدین باشد .

اهدای جنین چقدر طول می کشد

برای حل مشکل فرزندان متولد شده از روش جنین اهدائی لازم است که فقهای شیعه فتوا های جدید ارائه نمایند ، زیرا که در شرع مقدس اسلام، ارث حق هر انسان است و نباید هیچ انسانی را از حق مسلم خود محروم کرد. از نظر انسانی هم میتوان اینطور تفسیر کرد که والدین واقعی کودک کسانی هستند که نوزاد را بزرگ ، نگهداری ، تربیت ، محبت ، مواظبت و برایش هزینه می کنند .
دراین‌باره یکی ازوکلای دادگستری درخصوص ارث می‌گوید: باتوجه به این‌که فلسفه حقوقی و فقهی ارث در کتب اسلامی و رویه اهل بیت (ع) و فتاوی فقهای اهل تشیع بر این منوال است که ارث به‌عنوان پشتوانه و امنیت مالی وراث بعد از فوت مورث می‌باشد، قانون ارث در اسلام برخلاف قوانین ارث در کشور‌های غیرمسلمان که در آن شخص می‌تواند علی‌رغم داشتن وراث درجه یک (پدر و مادر، فرزندان و همسر) 100% اموال خود را از طریق وصیت نامه به اشخاص ثالث که هیچ ارتباط نَسَبی و سَبَبی با آن‌ها ندارد ببخشد، اما در اسلام دستور شرعی وجود دارد که شخص قبل از فوت ، صرفاً می‌تواند یک ‌سوم اموال خود را در وصیت نامه به اشخاصی غیر از وراث خود بدهد . دو‌سوم باقی مانده به‌ صورت قهری و اجباری به وراث (بستگان نزدیک فرد مانند همسر، فرزندان و پدر و مادر) تعلق میگیرد ، و در صورتی که وارث طبقه اول وجود نداشت ، به طبقات بعدی ( برادرو خواهر و پدر بزرگ و...) ارث منتقل خواهد شد .

شرایط تعلق گرفتن ارث به کودکان متولد شده با اسپرم اهدایی یاجنین اهدایی یا بچه هایی که بعنوان فرزند خوانده از اداره ی بهزیستی تحویل زوجهای بدون فرزند می شود باید بگونه ای تنظیم و تدوین گردد که این بچه ها مثل سایر بچه ها از تمام حقوق فرزندی بهره مند گردند زیرا خود این بچه ها هیچ نقشی در چگونه بدنیا آمدنشان نداشته اند .

ما پزشکان مراکز ناباروری ازنمایندگان مجلس شورای اسلامی در خواست می کنیم که نظر به اینکه این قبیل بچه ها والدین ثانوی را بعنوان پدر و مادر اصلی می شناسند ، قانونی تصویب کنند که این بچه ها از والدین ثانوی ارث ببرند .

همچنین انتظار داریم که فقها ی محترم حوزه‌های علمیه نیز درباره ارث ‌بردن چنین فرزندانی از والدین ثانویه ورود کنند و فتوا‌های مناسب خود را اعلام کنند تا مشکل حق ارث فرزندان متولد شده با اسپرم یاجنین یا تخمک اهدائی از والدین ثانوی خود رفع شود .

امیدواریم که تمام زوجهایی که با گرفتن اسپرم اهدائی یا جنین اهدایی بچه دارشده اند مسئلۀ ارث بردن بچه ها را بخوبی مدیریت کرده باشند و کاری خلاف شرع یا قانون انجام ندهند .

تمام افراد ، چه ثروتمند چه فقیر ، به این نتیجه وآگاهی رسیده اند که صدای خندۀ بچه در منزل یک دنیا ارزش دارد .

---

آدرس : اصفهان ، خ شمس آبادی ، روبروی بیمارستان سینا ، اول کوچه 32
تلفن : 32363136 (031) - 09131000345درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• اهدا کنندگان اسپرم تاریخ انتشار : 1394-07-12تاریخ بروز رسانی : 1403-08-16
• اسپرم اهدایی در خارج از ایران تاریخ انتشار : 1396-08-12تاریخ بروز رسانی : 1403-07-28
• آیا گیرندگان جنین یا اسپرم صلاح است که اهداکنندگان را بشناسند ؟قسمت اول تاریخ انتشار : 1399-06-14تاریخ بروز رسانی : 1402-11-08
• احکام شرعی اسپرم اهدایی 1403(حکم اسپرم اهدایی رهبری) تاریخ انتشار : 1398-11-03تاریخ بروز رسانی : 1403-09-11
• درصد موفقیت بارداری با اسپرم اهدایی چقدر است تاریخ انتشار : 1402-12-15تاریخ بروز رسانی : 1403-08-16

نظرات کاربران درباره این مطلب :مهوش و محمد [ 1402-05-22 ]

با سلام ، مرجع تقلید ما میگه بچه فقط از صاحب اسپرم و تخمک ارث می بره . از من و شوهرم که با گرفتن جنین اهدایی بچه دار شدیم ارث نمی بره . ما باید چیکار کنیم که گناه نکرده باشیم . دلمون میخواد به بچه مون مال حلال برسه .واقعا که مسئلۀ ارث در جنین اهدایی هم معزلی شده ها ؟

نام مستعار یا واقعی :
تلفن :
ایمیل (اختیاری) :
متن پیـام :